برنامه ریزی راهبردی توسعه گردشگری پزشکی در کلانشهر شیراز

گردشگری پزشکی به پدیده بین المللی سفر شخصی که اغلب گردشگران مسافت¬های طولانی را برای دسترسی به خدمات بهداشتی- درمانی که به علّت هزینه¬های بالا، انتظارهای طولانی مدت، فقدان بیمه ¬ها و محدودیت استفاده از خدمات و عدم دسترسی به خدمات درمانی در مبدأ طی می¬کنند، اطلاق می¬شود. گردشگری پزشکی داخلی نیز به سفرهای داخلی بیماران که در پی متخصصان بهتر، خدمات ارزان تر و با کیفیت بیشتر هستند گفته می شود. این نوع سفرها با مداخله مستقیم مسایل پزشکی ارتباط دارد. این صنعت اکنون با ایجاد درآمد سالیانه 60 میلیارد دلاری در سطح جهان به عنوان یکی از بازارهای پررونق گردشگری درآمده است؛ و شمار کشورهایی که خواهان ایجاد تسهیلات و خدمات درمانی برای گردشگران خارجی هستند رو به افزایش است. بسیاری از کشورها هم اکنون در حال ایجاد طرح¬های کاربردی و قانونی خدمات رسانی و برنامه ریزی برای توسعه این صنعت می باشند. به همین منظور پژوهش حاضر با هدف برنامه ریزی راهبردی توسعه گردشگری پزشکی در کلانشهر شیراز صورت گرفته است. رویکرد حاکم بر این پژوهش، توسعه¬ای - کاربردی و روش تحقیق به شیوه توصیفی، تحلیلی و پیمایشی است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیات پژوهش از تکنیک های آماری ضریب همبستگی پیرسون، میانگین دو نمونه مستقل، تحلیل واریانس، رگرسیون چند متغیره، تحلیل عاملی، تحلیل مسیر، مدل استراتژیک swot، تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره در محیط فازی نظیر دیمتل فازی(fdematel)، فرایند تحلیل شبکه ای فازی(fanp) و فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی(fahp) استفاده شده است. نتایج حاصل شده از این پژوهش نشان داد که عوامل کیفیت خدمات درمانی و گردشگری؛ فرهنگ؛ امکانات، تسهیلات و تجهیزات درمانی و گردشگری؛ و فناوری اطلاعات و ارتباطات، رابطه مثبت و مستقیم با توسعه گردشگری پزشکی دارند و عامل قیمت درمانی و گردشگری با توسعه گردشگری پزشکی رابطه منفی و معکوس دارد. به بیان دیگر هرچه قیمت افزایش یابد، توسعه گردشگری پزشکی با کاهش مواجه می شود و بالعکس. بر اساس مدل تحلیل مسیر، متغیرهای قیمت خدمات درمانی و گردشگری؛ کیفیت خدمات درمانی و گردشگری؛ فرهنگ؛ امکانات، تسهیلات و تجهیزات درمانی و گردشگری؛ و فناوری اطلاعات و ارتباطات با توجه به همه مسیرهای علّی اعم از مستقیم و غیر مستقیم بر توسعه گردشگری پزشکی تأثیر داشته اند. تحلیل مسیر تأثیرات متغیرهای مستقل و محاسبه نحوه و شدت تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم حاکی ست که در مجموع بیشترین تغییرات متغیر وابسته به اثر متغیر امکانات، تسهیلات و تجهیزات درمانی و گردشگری مربوط می-شود. در نهایت 77 درصد از تغییرات توسعه گردشگری پزشکی توسط مدل مسیری ارائه شده تبیین گردید که نشان دهنده برازش مطلوب مدل مذکور می باشد. همچنین یافته های حاصل از تلفیق تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره در محیط فازی با مدل swot، نشان داد که بین نتایج دو روش استفاده شده در این پژوهش، یعنی رویکرد تلفیقی anp و dematel فازی و رویکرد ahp فازی، در خصوص اولویت بندی عوامل هر یک از ابعاد sowt و رتبه بندی مولفه های استراتژی ها اختلاف وجود دارد، اما در خصوص اولویت بندی استراتژی ها اگر چه بین وزن دو روش اختلاف وجود دارد اما اولویت بندی دو روش یکسان می باشد به طوری که در هر دو روش، استراتژی تهاجمی(so) به عنوان اولویت نخست و استراتژی های تنوع(st)، تدافعی(wt) و بازنگری(wo) به ترتیب در اولویت های بعدی قرار می گیرند.